Makine Mühendisleri Odası Antalya Şube Başkanı Prof. Dr. İbrahim Atmaca ve Elektrik Mühendisleri Odası Antalya Şube Başkanı Şaban Tat, teleferik gibi tesislerin periyodik kontrolünde görev alacak personelin niteliği ve bunun kontrolü konusunda bir mevzuat bulunmadığını belirtti. Açıklamada, tesislerin periyodik kontrolü için de, odaları tarafından eğitilip belgelendirilmiş mühendisler eliyle bir görevlendirme ile yapılması için gerekli düzenlemelerin acilen yapılması gerektiği vurgulandı.
TMMOB Makine Mühendisleri Odası Antalya Şube Başkanı Prof. Dr. İbrahim Atmaca ve TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Antalya Şube Başkanı Şaban Tat, yönetim kurulu üyeleriyle birlikte basın toplantısı düzenleyerek Antalya’da yaşanan teleferik faciasıyla ilgili değerlendirmelerde bulundu. İki odanın ortak basın açıklamasını Elektrik Mühendisleri Odası Antalya Şube Başkanı Şaban Tat okudu.
ZAMAN ALACAK
Tat, yaptığı açıklamada, Sarısu-Tünektepe’de bulunan imal yılı 2016 olan 8 kişilik kabinli otomatik klemli teleferik tesisinde 12 Nisanda yaşanan kaza sonrası hadisenin hukuki sürecinin başladığı ve olay yerini inceleyen bilirkişi heyetinin ön değerlendirme raporlarından çeşitli kesitlerin kamuoyuna yansıdığını hatırlattı. Tat, mekanik, elektriksel ve inşaat yoğunluğu yüksek olan tesiste meydana gelen kazanın kesin nedeninin tespitinin zaman alacağını ifade ederek, “Bilirkişi olarak atanan meslektaşlarımızın gerekirse hesaplı ya da laboratuvar testleriyle destekli bulgular ile konuyu en kısa sürede aydınlatma yolunda adli makamlara özveri ile destek olacaklarına inancımız tamdır. Sürecin hukuki boyutu henüz başladığı ve sadece olay yerinden elde edilen ilk incelemeler sonucu elde edilen bilgiler mevcut olduğundan, tarafımızca yapılacak genel değerlendirmede olayın detaylarından ziyade bu tür tesislerde alınması gereken tedbirlerden bahsedilecektir. Bu nedenle mevcut durumda sadece genel ruhsatlandırma, bakım ve periyodik kontroller hususunda sürekli olarak yaptığımız uyarıları detayları bir kez daha tekrarlayacağız” dedi.
KONTROLLER EKSİKSİZ YAPILMALI
Tat, teleferik, asansör ya da diğer kaldırma ve iletme araçları dahil her türlü iş ekipmanının ilk ruhsatlandırılması, bakımları, periyodik ve özel kontrollerinin öneminden sıklıkla bahsettiklerini ifade ederek, şöyle konuştu: “İlk ruhsatlandırma sonrası bakımları, periyodik kontrollerin ve uzun süreli kullanımı sonrasında yapılacak olan özel kontrolleri usulünce yapılan iş ekipmanlarında kaza riskinin hemen hemen yok denebilecek düzeyde olacağını bir kez daha önemle vurgulamak isteriz. Tüm bu kapsamda bir teleferik tesisi için ruhsat sürecinden başlayarak, bakımları, periyodik kontrol süreçleri ve uzun süreli kullanımları sonrasında yapılacak özel kontrolleri için izlenmesi gereken yol aşağıda sıralanmıştır: Ruhsat aşamasında bir teleferik tesisinin teknik özelliklerinin, bakım ve tesis operatörlerinin yeterliliği ve sistem donanımlarının uygunluğu; 23.07.2009 tarih ve 27297 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren ‘İnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisatının Ruhsatlandırılması, Bakım ve İşletilmesine Dair Tebliğ (SGM:2009/11)’ kapsamında; TÜRKAK’tan akredite A tipi muayene kuruluşları tarafından verilmektedir. Ruhsat aşamasında var olan uygunluğun sürekliliği ancak bakım ve periyodik kontrollerin eksiksiz yapılması ile mümkün olacağı gözden kaçmamalıdır.”
TS EN 1709 STANDARDINA GÖRE YAPILMALI
“Teleferik gibi tesislerin bakımlarının ve kontrollerinin TS EN 1709 standardına göre yapılması gerekmektedir. Bu standartta tüm aksamlar ile ilgili kontroller belirtilmiştir. Bu tesislerin yapılması gereken aylık rutin bakımları dışında imalatçı firmanın belirlemiş olduğu dönemlerde yıllık ağır bakımları da yapılmalıdır. Hatta tesisin her gün çalışma öncesi ön kontrolleri de tesis operatörleri tarafından yapılması gerekmektedir. Bu kapsamda detaylar ilgili standartta mevcut olmakla birlikte aşağıda özetle verilen kontroller mevcuttur. Aylık bakımlarda tüm tahrik sistemi, frenler, makaralar, kasnaklar, makaralı zincirler, çekme askıları ve diğer birçok aksamın kontrolü yapılmalıdır. Yıllık ağır bakımlarda, kaynak ve cıvata gibi bağlantı elemanlarının korozyon ve paslanma kontrolü yanında gevşeme durumları da kontrol edilmelidir.”
CİHAZLAR TEST EDİLMELİ
“Bunlar gerek gözle kontrol şeklinde olurken tanımlı aralıklar ile tüm bağlantılarda yorulma, deformasyon, korozyon gibi durumlar 3’üncü taraf bağımsız akredite muayene kuruluşu tarafından tahribatsız malzeme muayenesine de tabi tutulabilir. Tahribatsız malzeme muayenesi için gerekli aralıklar ilgili standartta tanımlıdır. Hatta yıllık ağır bakımlarda en elverişsiz operasyonel yükleme koşulları altında tahrik sistemleri, fren ve diğer tanımlı ekipmanın testleri gerçekleştirilmelidir. Bu bakımlarda elektrik tesisatları, topraklama sistemleri ölçüm ve kontrolleri,yıldırımdan korunma sistemi kontrol ve ölçümleri, scada ve otomasyon sistemleri test ve kontrolleri yapılmalıdır. Ayrıca güvenlik fonksiyonları ve cihazları ile aynı zamanda sinyalizasyon ve otomatik kontrol cihazları da bu aşamada test edilmelidir.”
KONTROLLER KAZA RİSKİNİ DÜŞÜRÜR
Tat, ‘İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ gereği TS EN 1709 standardına göre kablolu taşıma tesisatlarının yılda 1 kez periyodik kontrolünün de yapılmak zorunda olduğu vurgulayarak açıklamasını şöyle sürdürdü: “Yukarıda sıralandığı şekliyle bakımları ve standartlara göre belirlenmiş kullanım periyotlarını aşması durumunda tahribatsız muayeneleri ilgili uzmanlar tarafından yapılmış bir tesiste, zorunlu periyodik kontroller ile de denetlenmesi durumunda kaza riski en alt düzeye düşmektedir. Tesise özel bu durumlar haricinde aşağıdaki genel uyarılarımızı da tekrarlamak isteriz. Bu tesislerin periyodik kontrolleri ile birlikte, standartlarda belirtildiği gibi özel malzeme muayenelerini içeren tahribatsız muayeneleri de belirtilen süreler çevriminde yapılmalı ve bu durum denetlenmelidir. Periyodik kontroller başta olmak üzere, kamusal durumu ilgilendiren kontrol mekanizmaları piyasanın insafına bırakılmamalı, bu denetimler kamusal alanda hizmet veren akredite kurumlar tarafından gerçekleştirilmelidir.”
GÖZETİM ALTINDA TUTULMALI
“Tesislerin bakım ve kontrollerini gerçekleştiren mühendisler ilgili meslek odasından gerekli eğitimi almış ve belgelendirilmiş olmalı, bu durum meslek odalarınca gözetim altında tutulmalıdır.
Birçok kaldırma-iletme makinasının periyodik kontrolünün kim tarafından yapılacağına dair bir mevzuat mevcuttur. Ancak teleferik gibi yoğun mekanik ve elektriksel yoğunluğa sahip tesislerin periyodik kontrolünde görev alacak personelin niteliği ve bunun kontrolü konusunda bir mevzuat mevcut değildir. Bu tesislerin periyodik kontrolü için de sicili ilgili odaları tarafından tutulan ve odaları tarafından eğitilip belgelendirilmiş mühendisler eliyle bir görevlendirme ile yapılması için gerekli düzenlemeler acilen yapılmalıdır. Lunapark, tema park gibi özellikle yaz aylarında yoğun tercih edilen eğlence tesislerinde de riskli makinalar mevcuttur. Bu cihazların bakım periyotları titizlikle takip edilmeli, periyodik kontrollerinin yapılması konusunda hassas davranılmalıdır.
Günden güne elektrik yoğunluğunun arttığı bu tesislerde, istenmeyen yangın kazalarının önlenmesi için yangın koruma röleleri ve diğer yangın algılama ve otomatik söndürme sistemlerinin bulunması gerekmektedir. Ayrıca, bu sistemlerin düzenli olarak kontrol edilip çalıştırılması da önemlidir”
